Veprat e artit që buisin ende në ish rrugen e vjeter te ''Egnatias '' rrezikojnë të zhduken nga agjentët atmosferikë apo edhe nga dora e të papërgjegjshmëve. E vetmja, mes dhjetëra veprave të tilla përgjatë rrjedhjes së Lumit Shkumbin ura e Kamares në Mirakë të rrethit Librazhdit ende gëlon mbi valë nga largësitë e pesë shekujve. Ndërsa të gjithë të tjerat, ose janë shembur e u ka mbetur vetëm themelet, ose janë përpirë nga dallgët e lumit në fjalë, ajo e Mirakës, na prezantohet ashtu siç është ndërtuar, rreth viteve 1600. Objekti, që është deklaruar "Monument kulture" ndodhet rreth 20 kilometra në Verilindje të Elbasanit pesë kilometra pa arritur në qytetin e Librazhdit, direkt mbi shtratin e lumit të Shkumbinit. Vetë etimologjia e fjalës ura e "Kamares" të lë të kuptosh që një emër i tillë i ka mbetur nga e folura krahinore që në vend të fjalës "dritare", ende përdorin fjalën sinonime "kamare". Për nga struktura ndërtuese, ura në fjalë na paraqitet me pesë "kamare" hapësira, drita, të cilat nuk janë secila të barabarta, por në funksion të relievit mbi lumë dhe llogaritjes së forcës goditëse të dallgëve të lumit. E vendosur mbi pesë qemerë, ndërtuar me gur në ngjyrë gri në të bardhë si vetë përbërja gurore e malit të Murrashit, bazamenti për kalimtarë është ndërtuar me një kalldrëm me gurë lumi të rrumbullakët vendosur horizontalisht me lëvizjen e udhëtarëve. Vendasit e mbajnë mend ashtu siç dhe është sot, por pa parmakët ë gurit rreth një metër të lartë, që janë rrëzuar. "Mbaj mend që rreth viteve 1940 190 ura ka qëndruar përreth 40 ditë nën ujë, pasi lumi Shkumbin atë vit ka ardhur si kurrë ndonjëherë dhe kur ra niveli i ujit, një pjesë e kalldrëmit të urës dhe parmakët nuk ishin më", ka pohuar Muhamed Tola, rreth të 70-ave , banor i fshatit Mirakë. Sipas vendasve, ura nuk ka njohur kurrë restaurime nga shteti, por ata vetë kishin mundur të riparonin pjesët e prishura. Sot, në të kalojnë, jo vetëm kalimtarët, por dhe të gjithë kafshët e punës dhe bagëtitë përtej lumit për në faqen e malit. "Ura e Kamares duhet të jetë ndërtuar rreth viteve 1600, - ka pohuar arkeologu Riza Hysa, pedagog i Arkeologjisë në Universitetin e Elbasanit.Sipas tij, ura mbetet një nyje lidhëse mes dy degëzimeve të rrugës së vjetër "Egnatia", është ndërtuar nga turqit për të komunikuar me qendra tregtare, si Elbasani i asaj kohe dhe duhet të jetë projektuar nga arkitekti shqiptar, Kasem Imari. Edhe pse ajo mbetet një monument kulture, nuk ka njohur kurrë restaurime nga shteti dhe në gjendjen siç është rrezikon të shembet e tëra. "Nga studimet del se "çelësi" që e mban ose që mund të shkatërrohet në pak minuta, mbetet një gur i vetëm që mban gjithë qendrën e rëndesës, por askush nuk e ka përcaktuar se cili mund të jetë ky gur në qemerët e kësaj ure shumë të vjetër". E rreshtuar si e vetmja urë e mbetur nga rruga e Elbasanit edhe në studimin e Valter Shtyllës për rrugët dhe urat e vjetra te Shqiperise ura e Kamares ka mbetur e një rëndësie historike vetëm në libra, pasi realiteti ndaj saj është treguar shumë "përbuzës". Ndoshta shteti, sa s‘është vonë, mund dhe duhet të hedhë ca "qindarka" mbi këtë vlerë të hershme historike shqiptare.
No comments:
Post a Comment